Op zaterdag 19 juni, opent De Botanische Revolutie; Over de Noodzaak van Kunst en Tuinieren in het Centraal Museum Utrecht. Hedendaagse kunstenaars reflecteren op de betekenis van de tuin. Wat zegt de tuin over de tijd waarin we nu leven? Naast hedendaagse kunstwerken van o.a. Maria Thereza Alves, Sara Sejin Chang, Jeremy Deller, Stan Douglas, Ian Hamilton Finlay, Lungiswa Gqunta, Kerry James Marshall en Henk Wildschut, laten ze bijzondere bruiklenen zien van moderne en oude kunstenaars zoals Albrecht Dürer, Vincent van Gogh, Maria Sibylla Merian en Tetsumi Kudo. Die moderne en oude kunstwerken tonen de diepe wortels van de traditie van een tuin die werd gezien als spiegel van de samenleving. De Botanische Revolutie is te zien t/m 19 september 2021. Het is één van de drie tentoonstellingen waarmee het Centraal Museum in 2021 zijn honderdjarige vestiging in het Agnietenklooster viert.
Foto: Henk Wildschut, Rooted, 2017.
De tuin is een plek die we associëren met rust en isolement, een plek waar de cyclus van het leven, van groei, bloei en verval, plaatsvindt. Maar de maatschappij laat zich ook zien in de tuin. De manier waarop de natuur bijvoorbeeld wordt beheerst, is een duidelijk teken van de tijd. Kiezen we voor tegels of voor groen? Schermen we de tuin af met een schutting of is het open? De manier waarop de natuur wordt gevormd in de tuin zegt iets over (veranderende) denkbeelden in de samenleving. De tuin is bijvoorbeeld ook een plek van maatschappelijk privilege en de bloemen en planten zeggen iets over migratie en de (koloniale) geschiedenis.
De opwarming van de aarde, maar ook de COVID-19-pandemie die ons nu treft, dwingen ons tot het radicaal herdefiniëren van de huidige relatie tussen cultuur en natuur. Het dwingt ons kritisch naar onszelf en onze eigen rol te kijken, niet ten opzichte van de natuur, maar als onderdeel ervan. Het is dan ook niet verwonderlijk dat kunstenaars, schrijvers, dichters en denkers zich opnieuw laten inspireren door de tuin. Samen met deze kunstenaars onderzoekt het Centraal Museum in de tentoonstelling De Botanische Revolutie; Over de Noodzaak van Kunst en Tuinieren de dieperliggende betekenis van de tuin en onze hedendaagse relaties met de natuur.
De tuin als metafoor voor onze relatie met de natuur
De subtitel van de tentoonstelling is ontleend aan Gerrit Komrij’s essay Over de noodzaak van tuinieren (1990). Hierin beschrijft hij hoe het beeld van de tuin in de geschiedenis nauw verweven is geweest met de manieren waarop mensen over de wereld nadachten. De tuin, zo beschrijft Komrij, is een metafoor voor onze relatie met de natuur. Sinds Komrij’s betoog in 1990 is de wereld echter radicaal veranderd. We leven in een tijd die gekenmerkt wordt door een enorme dominantie van de mens op de natuur, een tijdperk dat ook wel het Antropoceen genoemd wordt. We putten de natuur onherstelbaar uit met klimaatverandering tot gevolg.
De kunstenaars in De Botanische Revolutie laten bezoekers stilstaan bij de natuur in de tuin, waar die natuur vandaan komt, en hoe we op een andere manier naar de natuur kunnen kijken en ermee om kunnen gaan.
De Botanische Revolutie; Over de Noodzaak van Kunst en Tuinieren is geopend van 19 juni t/m 19 september 2021. De tentoonstelling wordt vormgegeven door designbureau Formafantasma.
Ben jij benieuwd naar de betekenis van de tuin en hoe dit is verwerkt in de tentoonstelling? Houdt dan de website in de gaten!