Elisabeth: Een koorddans tussen plicht en verlangen
Er zijn historische figuren die zich niet lenen voor een lineair narratief. Elisabeth van Oostenrijk, of Sissi zoals ze in de volksmond bekendstaat, is daarvan het schoolvoorbeeld. De beeldschone keizerin met haar vloeiende lokken en korsetten heeft Hollywoods droomfabriek en toeristische souvenirwinkels jarenlang van materiaal voorzien. Maar onder de glans van marmer en zijde sluimert een tragiek die deze nieuwe productie van Elisabeth in het Delamar Theater glashelder blootlegt. Hier geen suikerzoete prentbriefkaart, maar een bijtende, muzikale dissectie van macht, eenzaamheid en de verlokking van de dood.
Foto’s door Annemieke van der Togt.
De hofhouding van Thanatos
Frank van Laecke regisseert deze nieuwe bewerking als een existentiële tango tussen leven en dood, waarin de Dood – in de ijzingwekkend beheerste vertolking van Milan van Waardenburg – steeds dichter op Elisabeths huid kruipt. Hij is geen macabere verschijning, maar een gothic-romantische verleider, half schaduw, half droombeeld. Wat wil Elisabeth nu echt: de wereld aan haar voeten of de eeuwige rust van het niets?
Enter Lucheni, de narrige anarchist die in werkelijkheid Elisabeths moordenaar was, maar hier als Brechtiaanse verteller het publiek meeneemt door het labyrint van intriges en wanhoop. William Spaaij speelt hem met vileine flair, als de spreekwoordelijke ober die bij elk gerecht een giftige opmerking serveert. En ergens, als hij ons cynisch aankijkt, voel je de ongemakkelijke glimlach om je mondhoeken trekken.
Pia’s kroon, Danique’s moed
De terugkeer van Pia Douwes als Elisabeth – een rol die zij in Europa legendarisch maakte – is op zichzelf al een theatergebeurtenis. Douwes is geen diva, maar een actrice die weet dat subtiliteit vaak harder binnenkomt dan pathos. Elk gebaar, elke frasering is raak. De spanning tussen kwetsbaarheid en verzet sijpelt door tot in haar ademhaling.
Danique Dusée maakt als jonge Elisabeth een indrukwekkend debuut naast deze zwaargewicht. Haar onbevangenheid en jeugdige energie contrasteren mooi met de geleidelijke verstarring van de oudere Elisabeth. In minder bekwame handen zou deze dubbelslag als een splitscreen kunnen voelen, maar hier is het één doorlopend portret van groei, verlies en strijd.
Moderne verstilling
Het decor – sober, grijs, haast klinisch – is een breuk met de weelderige decors van vorige producties. En ja, mijn hart deed even pijn bij het ontbreken van de gouden kroonluchters en fluwelen trappen. Maar gaandeweg openbaart zich de kracht van deze strakke vormgeving. Projecties creëren dynamiek, maken van kale muren vensters op Wenen en de innerlijke wereld van Elisabeth. Het decor wordt geen opzichtige aankleding, maar een verlengstuk van de verstikkende atmosfeer aan het hof.
Een avond zonder aantekeningen
Zelden mocht ik als recensent zo zorgeloos achteroverleunen in het rode pluche. Alles klopt. Van de ijzersterke cast tot de muzikaal gelaagde begeleiding van Levay en Kunze’s partituur, die hier weer overtuigend tot leven wordt gebracht. Het resultaat is een voorstelling die balanceert tussen grootse opera en intieme vertelling, tussen psychologisch drama en maatschappijkritiek.
Elisabeth bewijst dat de dood niet slechts een eindpunt is, maar een constante metgezel. En dat zelfs een keizerin, tussen de plichtplegingen en hofballen door, weleens naar hem terugkijkt met iets dat verdacht veel op verlangen lijkt – net als wij, wanneer het doek valt.
Met deze herinterpretatie van Elisabeth bewijst Van Laecke dat de musical nog steeds meebeweegt met de tijd, zonder aan zeggingskracht te verliezen. Het is theater dat niet alleen esthetisch overtuigt, maar ook durft te snijden in de mythevorming rond historische figuren. Dit is geen stoffige biografie, maar een indringende vertelling over een vrouw die balanceert tussen verlangen en fatalisme. Een productie die, net als haar hoofdpersoon, elegant weigert zich te laten knechten.
