Heb jij deze kastelen in de omgeving van Utrecht al eens bezocht?
Nederland heeft al honderden jaren kastelen en deze hebben vaak een sleutelrol gespeeld in de Nederlandse geschiedenis, misschien heb je er wel eens over gelezen of over geleerd tijdens een les geschiedenis vroeger op school, of leer je er nu over. Maar wist je ook dat veel van deze kastelen te bezoeken zijn tegenwoordig en dat sommige kastelen nog steeds in de handen zijn van de families van wie ze al honderden jaren zijn. Op uitnodiging van Kasteel Amerongen, Slot Zuylen en Kasteel de Haar heb ik me mogen verwonderen in de pracht en praal die deze statige panden te bieden hebben en heb ik de prachtige verhalen aan mogen horen en deze kan ik nu aan jullie doorgeven.
Kasteel Amerongen
Allereerst begon onze dag in Kasteel Amerongen. Kasteel Amerongen is een prachtig ‘Huys’ uit de zeventiende eeuw. Het Huys, de tuin en inventaris vormen een eenheid die in Nederland niet veel voorkomt. Kasteel Amerongen heeft een rijke familiegeschiedenis van 700 jaar. Het kasteel is omringd door historische tuinen en ligt aan de voet van het pittoreske dorp Amerongen.
De geschiedenis van het ‘Huys’
Het gebouw en het interieur van Kasteel Amerongen hebben een opmerkelijk karakter dat in de loop van de eeuwen tot stand is gekomen. Oorspronkelijk is het kasteel een dertiende-eeuwse woontoren die werd gebouwd in de uiterwaarden van de Rijn. De gebroeders Henric en Diederic Borre kregen in 1286 toestemming van de Hollandse graaf Floris V om “een Huys te doen timmeren”. In de loop der eeuwen werd dit Huys uitgebreid van verdedigbare woontoren tot een kasteel met torens. Het kasteel werd in die vroege jaren meerdere malen verwoest en weer herbouwd.
In de zestiende eeuw vestigde Goert van Reede zich op het kasteel. De familie Van Reede bleef meer dan drie eeuwen lang eigenaar. In 1673 wordt het kasteel, dat toen in bezit was van Godard Adriaan van Reede en Margaretha Turnor, door de Franse troepen van Lodewijk XIV platgebrand. Op de oude fundamenten werd een Hollands classicistisch Huys gebouwd zoals dat vandaag de dag er nog staat.
Begin 18e eeuw wordt het kasteel door Henriëtte Gravin van Nassau Zuylestein van binnen geheel naar de eisen van die tijd aangekleed met fraai meubilair en kasten gevuld met porselein, zilver en damast. Wanneer in 1795 het Franse leger de Nederlanden binnenvalt vertrekt de Oranje gezinde familie van Reede samen met stadhouder Willem V naar Engeland. Het vertrek van de familie van Reede naar Engeland betekent voor Kasteel Amerongen een langdurige afwezigheid van eigenaren.
Pas tegen het einde van de negentiende eeuw wordt het kasteel weer opnieuw bewoond. Het bezit van de familie Van Reede gaat over naar de familie van Aldenburg Bentinck. Met aandacht en passie voor het authentieke karakter liet Graaf van Aldenburg Bentinck het kasteel aanpassen aan de eisen van zijn tijd. Architect Pierre Cuypers krijgt rond 1900 opdracht om een aantal kamers aan te passen en te verfraaien. In 1977 droegen zijn kleinkinderen het kasteel over aan Stichting Kasteel Amerongen die tot doel heeft het kasteel in stand te houden en open te stellen voor publiek. En precies in die staat is het ‘Huys’ nu dan ook nog te bewonderen.
Slot Zuylen
Ten tweede reisden we af naar Slot Zuylen. De geschiedenis van dit kasteel begint rond het jaar 1250. Toen bouwde Steven van Zuylen langs de Vecht een donjon, een vierkante woontoren met muren van 2.70 meter dik. De fundamenten werden opgegraven bij een restauratie en zijn nu nog opgemetseld zichtbaar in het terras.
De geschiedenis van het Slot
Begin 15e eeuw was de toren eigendom van Frank van Borssele (de vierde echtgenoot van Jacoba van Beijeren). Tijdens de Hoekse en Kabeljauwse twisten werd de donjon verwoest door de Utrechters. Zij wilden meer vrijheid voor hun stad, terwijl Van Borssele aanhanger was van het centrale gezag van de Bourgondische hertogen. Na de verwoesting restte er een eeuw lang niet meer dan een ruïne.
Rond 1525 liet graaf Willem van Rennenberg op de oude ruïne een nieuw kasteel bouwen en van een poortgebouw voorzien. Kort daarna namen de Staten van Utrecht het slot op in de officiële lijst van ridderhofsteden. Begin 17e eeuw kocht Adam van Lockhorst het kasteel als zomerverblijf. Hij wilde hiermee zijn nog jonge adellijke staat benadrukken.
Toen Van Lockhorst stierf was de enige erfgenaam pas vier jaar oud: zijn kleindochter Anna Elisabeth van Reede. Haar moeder was overleden; haar vader was hertrouwd met zijn nicht, die een zoon had uit een vorig huwelijk: Hendrik Jacob van Tuyll van Serooskerken. Men hield de bezittingen graag in de familie, dus toen Anna Elisabeth dertien was trouwde zij met haar neef en stiefbroer Hendrik Jacob. Door dit huwelijk in 1665 werd het slot eigendom van het geslacht Van Tuyll van Serooskerken, wat tot 1951 zo bleef.
Zo'n twee eeuwen bleef Slot Zuylen vrijwel onveranderd. Door goede contacten bleef het gespaard in het rampjaar 1672, toen menig ander kasteel door de Fransen werd verwoest. In 1752 gaf Diederik Jacob van Tuyll van Serooskerken de architect Jacob Marot opdracht tot een ingrijpende verbouwing. Volgens de mode van zijn tijd moest het middeleeuwse kasteel een buitenverblijf in Franse stijl worden.
Het slot kreeg een U-vorm: de weermuur werd gesloopt en de bijbehorende gracht gedempt, waardoor de binnenplaats een voorplein werd. Om een symmetrisch geheel te bereiken werd er een linkervleugel bijgebouwd. Via een nieuwe ingang op de begane grond bereikte men de hoofdverdieping over één van de marmeren trappen. Door aanbouw van een galerij hoefde men niet meer door de ene kamer naar de andere. Na de verbouwing in 1752 zijn er geen grote bouwkundige wijzigingen meer aangebracht. Wie nu Slot Zuylen bezoekt waant zich dan ook in de 18e eeuw.
In de 19e en 20e eeuw speelden de verschillende generaties kasteelbewoners een hoofdrol in het sociale leven van het dorp Zuilen. Niet alleen was de baron pachtheer en werkgever, maar in sommige periodes ook burgemeester. De barones deed veel aan liefdadigheid. In 1900 haalden de dorpsbewoners de nieuwe kasteelheer, na een afwezigheid van bijna twintig jaar, dan ook met blijdschap binnen.
Tot 1951 bleef de familie Van Tuyll van Serooskerken eigenaar van het kasteel. De laatste bewoners brachten het slot, de tuin en veel van de inboedel onder in de Stichting Slot Zuylen, met als doel het geheel in stand te houden. De onderhouds- en personeelskosten waren te hoog geworden voor particuliere bewoning. Al meer dan vijftig jaar is het slot als museum opengesteld voor het publiek. In 1954 werd de gemeente Zuilen opgeheven en deels bij Utrecht, deels bij Maarssen gevoegd.
Kasteel De Haar
Als laatste om de dag mee af te sluiten reden we naar het grootste kasteel van Nederland, namelijk: het middeleeuwse huis De Haar. Dit kasteel is waarschijnlijk al in de loop van de 13e eeuw gesticht op een hoger gelegen oeverwal langs een zijtak van de Rijn. In 1391 wordt De Haar voor het eerst in geschriften vermeld. Oorspronkelijk was Kasteel de Haar in het bezit van een lid van de familie Van der Haar, die als dienstman van de Prins-bisschop van Utrecht voldoende prestige bezat om voor zichzelf en zijn familie een versterkt huis te bouwen. Hoe dit huis er precies uitzag, is niet bekend.
In de 15e eeuw ging het kasteel door het huwelijk van Josina van de Haar met Dirk van Zuylen over in het geslacht van de familie Van Zuylen. Waarschijnlijk kreeg het kasteel zijn kenmerkende vijfhoekige vorm nadat het kasteel tijdens de twisten tussen de bisschop en de stad Utrecht in 1482 verwoest werd en daarna weer werd opgebouwd.
Aan het einde van de 19de eeuw erfde baron Etienne van Zuylen van Nijevelt het inmiddels zwaar vervallen domein De Haar, dat in de eeuwen daarvoor was verwoest door diverse stormen en oorlogen. Wanneer de baron in Parijs Hélène de Rothschild ontmoet en even later met haar trouwt, besluit hij tot herbouw van het familiekasteel als eerbetoon aan zijn roemrijke familie.
De baron besloot hiervoor samen te werken met architect Pierre Cuypers, die dan al beroemd is geworden met het ontwerpen van het Rijksmuseum en het Centraal Station in Amsterdam. De baron en Cuypers spraken af om van het kasteel te bouwen volgens de originele contouren van het oude kasteel. De neogotische bouwstijl van Cuypers, die sterk doet denken aan de Middeleeuwen, sloot goed aan bij de wens van de baron om van het kasteel een soort familiemuseum te maken.
De levenswijze van de baron was allesbehalve middeleeuws. Hij was één van de eerste automobiel- en vliegtuigkampioenen en voorzitter van de ‘Club Automobile de France’ en de ‘Aéro Club de France’. Ook in Nederland speelde hij op dit gebied een belangrijke rol, hij werd dan ook erevoorzitter van de Nederlandse Automobielclub. Tijdens deze periode organiseerde Etienne in 1898 o.a. een autorally tussen Parijs en Antwerpen.
De baron en barones willen ook hun vrienden en relaties uitnodigen op het kasteel en indruk op hen maken, en zo komt er voor die tijd allerlei modern comfort in het kasteel. Warm en koud stromend water, centrale verwarming, elektriciteit, een Turks bad, een hypermoderne keuken en een personenlift. Dit alles is aan het einde van de 19de eeuw zeer extravagant in Nederland. Zelfs de koningin heeft niet zoveel luxe.
De baron wilde het kasteel en het park als een perfect ensemble herbouwen, zodat het een exact beeld geeft van hoe het kasteel vroeger was. Anno nu vinden we in het kasteel ook nog iets terug van de internationale, luxueuze smaak van die tijd waarbij comfort samengaat met een verfijnde en kostbare inrichting. En zo is het dus ook nu te bezoeken.
Wow! Wat een prachtige verhalen vind je daar in en om die kastelen. Ik kan niet wachten om terug te gaan, maar dan wel één kasteel per dag en dat raad ik jou ook aan! Er zitten zoveel verhalen in deze kastelen dat je niet wilt dat je moest haasten of dat er aan het einde van de dag geen verhalen meer bij kunnen omdat je vol zit.
Veel dank aan Kasteel Amerongen, Slot Zuylen en Kasteel de Haar voor de uitnodiging, net als Honeyguide en dank aan Eliane Roest van Instagrambloggers.nl voor het begeleiden van de hele dag. Andere toffe content zien over dit onderwerp? Neem dan ook eens een kijkje op de instagrampagina’s van de andere leden van de groep met wie ik op stap was: @Nappyc, @_brambooth_, @instamsterdammer, @liefstoerstout, @lisetverberne, @urbanpixxels, @wearetheearth.nl