5 Filmtips voor het IDFA!
Het is tijd voor de 33ste editie van het Internationaal Documentaire Film Festival Amsterdam waar dit jaar meer dan 150 films hun première beleven. Ook de openingsfilms is inmiddels al bekend. Dat is namelijk, ‘Nothing but the Sun’ van de Paraguyaans-Zwitserse regisseur Arami Ullón. Maar naast die openingsfilms zijn er natuurlijk nog veel meer films te zien en dus maakte ik een selectie van films waar ik wel naar toe wil gaan!
1) Jungle - Louise Wentz
Dit portret van een aantal jonge vrouwen die in het noordoosten van Parijs wonen, schuift het clichébeeld van de immer elegante Parisienne krachtig opzij. Deze vrouwen zijn vrij, luidruchtig en divers, en hun gesprekken gaan moeiteloos over van seks en soa's naar sociale filosofie.
Dünya, Lila, Héloise, Bonnie en Solveig bruisen van vertrouwen en brullen, aan de vooravond van een nieuwe levensfase: "Wil ik naar de universiteit of wil ik mijn droom in muziek volgen?" "Zal ik bij mijn vriend blijven?" "Zal ik eindelijk op mezelf kunnen leven?"
Regisseur Louise Mootz en haar hoofdrolspelers groeiden allemaal op in hetzelfde arrondissement en waren 20 toen het filmen begon. Mootz bleef drie jaar lang nauw verbonden met deze groep vriendinnen. Net als haar jonge heldinnen is ze onaangedaan door welk onderwerp dan ook, dus emotionele uitbarstingen, seksuele ontmoetingen en wanhoop maken allemaal deel uit van het plaatje. De film bevat talloze nachtscènes die de kijker onderdompelen in een Parijs dat we zelden zien, een betonnen jungle die "liberté, egalité, sororité" van de daken schreeuwt. Mootz 'debuutfilm won de prijs voor beste middellange documentaire bij Visions du Réel.
2) The Landing - Akram Zaatari
Opdrijvend woestijnzand, verlaten huishoudelijke artikelen en experimentele geluiden zijn de grondstoffen voor een uniek project dat landschapskunst en muzikale prestaties combineert. Filmmaker en fotograaf Akram Zaatari werd geïnspireerd door een vreemde en verontrustende site die hij vond in Sharjah, een van de Arabische Emiraten. De verlaten huizen die hier in de jaren tachtig zijn gebouwd voor een bedoeïenengemeenschap, worden nu overspoeld door de woestijn.
Drie mannen verschijnen, als archeologen uit de toekomst, in deze speelse compositie op het snijvlak van beeld en geluid, van natuur en menselijk ingrijpen. Ze kloppen op muren en metalen pijpen, ritselen in het zand, ontdekken klankschalen, tokkelen kabels als snaren en projecteren hun stemmen door een gigantische megafoon.
Een scène met een schommel is een eerbetoon aan de in 2016 overleden kunstenaar Hassan Sharif. In beelden die hun eigen mogelijkheden lijken te verkennen, nodigt The Landing kijkers uit om hun fantasie de vrije loop te laten, op weg naar een machtig slotakkoord.
3) Silent Voice - Reka Valerik
Khavaj, een jonge mixed martial arts-vechter uit Tsjetsjenië, is ondergedoken in België. Hij leeft in angst voor zijn leven sinds zijn broer erachter kwam dat Khavaj homo is. Alles wat hij heeft meegemaakt heeft hem in zo'n shocktoestand achtergelaten dat hij zijn stem kwijt is.
Met de hulp van een Belgische organisatie die jonge mannen als Khavaj beschermt, leert hij weer spreken en probeert hij zijn weg te vinden in een nieuw land. Interactie met zijn familie is onmogelijk - zijn enige contact met huis is een reeks voicemailberichten van zijn moeder.
Ondertussen zit het tirannieke regime van Kadyrov hem op de hielen. Het is mogelijk dat leden van de Tsjetsjeense diaspora in België hem informeren, dus hij moet een nieuwe identiteit creëren. We volgen hem op de voet en zijn getuige van zijn gigantische strijd om zichzelf opnieuw uit te vinden. De resultaten zijn schrijnend maar ook ontroerend.
4) Son of Sodom - Theo Montoya
Camilo Najar stond op sociale media en in de queerscene in Medellín bekend als 'Son of Sodom'. In 2017 deed hij auditie voor de hoofdrol in de aankomende film van Theo Montoya. Voor de camera vertelt hij openhartig over zijn leven, zijn seksualiteit, zijn experimenten met drugs en de dood - waar hij niet bang voor is. Een week later, op 21-jarige leeftijd, stierf hij aan een overdosis heroïne.
Najar is lang niet de enige jonge Colombiaan die op jonge leeftijd is overleden als gevolg van zijn zelfvernietigende impulsen. Een schrikbarend hoog aantal jonge mensen pleegt zelfmoord of sterft door een overdosis drugs. Montoya onderzoekt de niet-toekomstmentaliteit van zijn generatie in een vrije punkstijl. De stad Medellín heeft misschien haar jaren van extreem geweld achter zich gelaten, maar Montoya is geschokt om te zien dat zijn generatie nu zelfmoord pleegt. De jeugd van de stad danst op de ruïnes van het verleden, en de dood lijkt voor hen geen angst te hebben. Zijn stad is een begraafplaats geworden. Dit donkere en krachtige werk werd geselecteerd voor de korte filmwedstrijd in Cannes.
5) Welcome to Chechnya - David France
LGBTQ + -mensen in de ultraconservatieve Tsjetsjeense Republiek vrezen voor hun leven. Honderden zijn al gearresteerd en gemarteld in geheime gevangenissen - in een voortdurende zuivering die de tirannieke president Ramzan Kadyrov niet overtuigend heeft ontkend. Een groep moedige Russische activisten neemt onvoorstelbare risico's om vervolgde LGBTQ + -mensen het land uit te smokkelen en hen een veilige haven te bieden, geholpen door een internationaal netwerk.
Deze huiveringwekkende documentaire-thriller heeft al prijzen gewonnen op festivals als Sundance, Hot Docs en de Berlinale. David France (genomineerd voor een Oscar voor How to Survive a Plague in 2013) staat niet aan de zijlijn - met een kleine camera legt hij de gevaarlijkste momenten vast langs de ontsnappingsroute van Grisha, een evenementorganisator die systematisch werd gemarteld, en Anya, die het risico loopt door haar familie te worden vermoord.
Frankrijk gebruikt deepfake-technieken om de gezichten van de vluchtelingen digitaal te veranderen en zo hun anonimiteit te beschermen. Hij filmt hun zenuwslopende ondergrondse reizen en de schuilplaatsen waar ze onderdak vinden. Maar zelfs in het buitenland zijn ze nooit helemaal veilig.